10 KASIM

10 Kasım 1953, tam altmış dört yıl önce, 13 yaşında ortaokul öğrencisiyim:  

Bugün Atatürk’ün Anıtkabir’e nakil töreni var.  Vatandaşların bu ender töreni izleyebilmeleri için çok ucuz fiyatlı tren seferleri tertiplendi. O zaman bulunduğum Afyon’dan bir arkadaşımla birlikte Ankara’ya gittik. O bir akrabasında ben Siyasal Bilgiler Fakültesinin öğrenci yurdunda kalacağım. Ankara ve civarındaki bütün oteller resmi kuruluşlara ait misafirhaneler, öğrenci yurtları, akraba evleri dolu. On binler buraya akmış. 

Güneşli bir gün, sabah erkenden fakültedeki ağabeylerle yollara düşüp kortejin geçeği güzergâhı ve alanları doldurmuş insan seli arasında Tandoğan Meydanındaki bir kavşakta yerimizi alıp beklemeye başladık. Direklerdeki hoparlörlerden Ankara radyosunun canlı yayını o anda kortejin nerelerde olduğunu ve detayları anlatıyor. 

Saat 11 civarında kortej göründü. Önde Kara Harp Okulu ve Cumhurbaşkanlığı Bandosu müştereken Chophin’in cenaze marşını çalıyor. Arkasında boru trampet takımı,   Harp Okulu Sancağı, tören komutanı, karargâhı, bir Amiralin taşıdığı siyah kadife yastık üzerinde Atatürk’ün istiklâl madalyası ve ardında Ata’yı taşıyan top arabası. Top arabasının önü ve arkasında beyaz kumaşla sarılmış beş sıra halinde zincirler, bu zincirlerin aralarına bağlanmış, yine beyaz kumaş kaplı traversler ve bu traverslere yapışmış, beyaz eldivenli Harp Okulu öğrencileri. Öndekiler top arabasını çekerken arkadakiler yokuşlarda fren görevini yapıyor. Top arabasının üzerinde atlas bir bayrakla örtülmüş naaş. Ardında her üç kuvvetten oluşan silâhendaz kıtası, bir izci alayı. Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Atadan, manevi evlâtları. Başta Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, olmak üzere hayatta olan yakın silâh arkadaşları, hükümet üyeleri, Genel Kurmay Başkanı ve karargâhı, kordiplomatik, protokol, Diyanet İşleri Başkanı. Özel giysileri ile Rum, Ermeni, Yahudi, Katolik dinî liderleri, gaziler ve vatandaşların oluşturduğu uzun kortej.  Top arabasının iki yanında yürüyen on iki general. 

Korteji havadan izleyen ve zaman zaman üzerine küçük paraşütlere bağlanmış, siyah kurdeleli çiçek demetleri atan Hava Kuvvetleri uçakları, Ata’nın bez üzerine yapılmış çok büyük resimlerini artları sıra çeken THK uçakları...  Kortej ağır adımlarla önümüzden geçip kayboldu. Gözyaşları ile izledik. 

Aradan geçen altmış dört yılda törene katılanların, top arabasını çekme şerefine erişen Harbiyeli gençlerin, izleyicilerin muhtemelen büyük kısmı öldüler. Benim için çok özel yeri olan bu anımı genç okurlarımla paylaşmak istedim. Derlediğim o güne ait detayları da:

*  Top arabasını çeken Harbiyeliler önde ve arkada toplam 136 kişiydi.

* Nakil töreni saat tam 9.05’de verilen (Ti) işareti ve Ankara kalesinden top atışları geçici kabir Etnografya Müzesi önünden başladı. 

* Defin saat 12.55’i buldu. 

* İslami usullere göre kefenlenmiş naaş Diyanet İşleri Başkanının idaresinde 12 Muhafız Alayı eri tarafından toprağa verilip, kıble yönüne yatırıldı. 

* İlk toprağı Cumhurbaşkanı Celâl Bayar attı.

* Defin, o zaman sayısı 67 olan illerden, Selânik’teki evinin bahçesinden, Kıbrıs’tan, Kore Türk Şehitliğinden, Suriye’de Caber kalesinden getirilen ve etnografya müzesindeki geçici kabrin dolgu toprağının karışımına yapıldı. 

* Definden sonra Anıtkabir halkın ziyaretine açıldı. 19 Kasıma kadar tam 70.000 kişi ziyarette bulundu. 

* Törende 1938 yılında Ata’yı taşıyan top arabası kullanıldı.

* Tabut gül ağacından yapılma ve 500 kilogramağırlığında olup, üzerini örten atlas bayrak Ankara Kız Teknik Okulu öğrencilerince işlendi.

* Etnografya Müzesindeki geçici mezar 4 Kasım 1953’de özel bir heyet tarafından açıldı.

* Bu heyette; Celâl Bayar, A. Menderes, Refik Koraltan, Gn.Kur.Bşk. Nuri Yamut, Ankara Valisi Kemal Aygün, Bl. Bşk. Atıf Benderlioğlu, kız kardeşi Makbule Atadan hazır bulundu,

* Buradaki lahittin sökülme ve açılma işleminde Erkek Teknik Sanat Okulu öğrencileri kullanıldı.

* Tabut Muhafız alayı erleri tarafından saygı katafalkına taşındı ve 10 kasıma kadar generaller, subaylar, izciler, üniversite öğrencileri saygı nöbeti tuttu

* Atatürk’ün cenaze namazı 19 Kasım 1938’de Dolmabahçe Sarayında dönemin Diyanet İşleri Başkanı Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırıldı.

* Yerli yabancı birçok iştirakçinin katıldığı “anıt mezar uluslararası yarışmasını” Prof. Dr. Emin Onat ve Doç. Orhan Arda’nın projesi kazandı.

* 9 Ekim 1944’de başlanılan Anıtkabir inşaatı 1 Eylül 1953’de bitti. Yurdun her yöresinden getirilmiş taş ve mermerler kullanıldı

* İnşaatın yapıldığı Rasat Tepe kabrin inşaatından sonra Anıttepe olarak anıldı.

* Anıtın işgal ettiği alan 750 bin metrekare. 

* 262 metre uzunluğundaki Aslanlı yolun iki tarafında 24 Hitit aslanı sıralı olup kahramanlık ve yiğitliği, oturur pozisyonları barışı simgeler.

* Selçuklu çadır mimarili 10 kule vardır.

* 33.5 metre yüksekliğindeki bayrak direği Amerika’da yaşayan Nazmi Cemâl isimli bir yurtdışımız tarafından özel yaptırılıp hediye edilmiştir. 

* Kabirdeki lahit 40 ton ağırlığında tek parça mermer bloktur.

* Asıl kabir bunun 7 metre altındadır, bu özel odaya sadece Gn. Kur. Bşk.’ın özel izni ile girilebilir.

Rahmetle anıyorum.